We hebben er lang op moeten wachten, maar later op de dag neemt Roberto Martinez eindelijk het woord. Voor het eerst sinds zijn reactie kort na de uitschakeling tegen Italië mag de bondscoach het komen uitleggen. Daarbij zal wellicht vooral worden gefocust op de fouten die ertoe leidden dat de Rode Duivels het EK in de kwartfinale moesten verlaten. Al proberen wij toch ook enkele positieve punten te onthouden van de voorbije weken.
De zaken die Martinez beter had kunnen doen, kwamen ook hier al uitgebreid aan bod. Andere media hadden eveneens de mond vol over zijn tactische tunnelvisie, warrig wisselbeleid en het fletse voetbal dat België op de mat legde ten opzichte van het WK drie jaar geleden. Terwijl voorganger Marc Wilmots in 2016 werd ontslagen na een exit in dezelfde fase, weliswaar tegen een mindere tegenstander, staat de positie van de Spanjaard nu echter niet ter discussie. Althans, niet bij de instanties die er toe doen. Spelers en bondslui blijven unaniem achter Martinez staan. Terecht, op basis van zijn verdiensten in het verleden. Hoewel het niet altijd rozengeur en maneschijn was, oogt de balans na vijf jaar met een bronzen WK-medaille, jarenlange dominantie van de FIFA-ranking en quasi naadloos parcours per slot van rekening overwegend positief. Een ontslag is dan ook niet aan de orde.
DE FACTOR PECH
Toch stemmen er sinds afgelopen vrijdag voor het eerst hier en daar ontstemde geluiden op. Nochtans valt de vroegtijdige uitschakeling van de Rode Duivels geenszins volledig aan Martinez te wijten. Zo speelde de factor geluk, of liever gezegd pech, een aanzienlijke rol. Pech met blessures bijvoorbeeld. Timothy Castagne viel al na een halfuurtje uit, maar veel erger nog is dat ook aanvoerder Eden Hazard tegen Italië vanaf de zijlijn toekeek. Kevin De Bruyne en Axel Witsel speelden dan weer op halve kracht. Daarnaast vielen er een paar ongelukkige vormdipjes te noteren bij Youri Tielemans, Dries Mertens en Yannick Carrasco, de centrale figuur in de kritiek op Martinez zijn wisselpolitiek. In de zwanenzang gaf zelfs nagenoeg niemand thuis, al verdienen de Italianen daarvoor zelf uiteraard ook de nodige credits.
Behalve de vorm van de dag was dus tevens de loting, na Portugal opnieuw een harde noot om kraken, enigszins ongelukkig. De veroordeling tot de zware tabelhelft leverde in Rusland nog een memorabele zege tegen Brazilië op, dit keer werd het onze ondergang. Indien de Azzurri zondag Engeland verslaan, dolf België net als toen trouwens het onderspit tegen de latere winnaar. Van een blamage is dus geen sprake, zeker omdat de Rode Duivels niet met het schaamrood op de wangen moesten afdruipen. Italië was beter en verdiende de kwalificatie, maar wat doelrijpe kansen betreft was de partij op z'n minst in evenwicht. Mede door een foutje van Jan Vertonghen en een beresterke Gianluigi Donnarumma trok ons land helaas aan het kortste eind. Al dient gezegd dat de strafschop eveneens vederlicht was.
DOKU & VERMAELEN
Het brengt ons bij een van de zaken die Martinez, ondanks de bakken kritiek aan zijn adres, wél goed heeft gedaan: de keuze voor Jérémy Doku als vervanger van Hazard. Logischere opties waren Mertens of Carrasco, maar de bondscoach durfde het aan om zijn eieren in de mand van de youngster te leggen. Met succes, want het dribbelwonder bleek op zijn linkerkant een van de bedrijvigste Belgen. Jammer dat zijn fraaie actie in de tweede helft net niet de gelijkmaker opleverde. Met nog een aantal van zulke flitsen rechtvaardigde de spurtbom meteen ook de beslissing om hem te laten staan. De toekomst van de Rode Duivels lijkt meer dan ooit in handen van Doku te liggen. Sowieso verdient Martinez lof voor de manier waarop hij anticipeert op het wenkende afscheid van de Gouden Generatie – en zichzelf.
De wissel van de wacht hoeft op sommige plaatsen evenwel niet te snel te gebeuren. Dat bewees Thomas Vermaelen, die een prima toernooi achter de rug heeft nadat hij in de eerste twee matchen nog gespaard werd. Ook met Witsel, De Bruyne en Hazard slaagde Martinez er voortreffelijk in om hen gestaag te brengen, zonder daarbij steken te laten vallen in de groepsfase. Helaas sloeg voor die laatste twee tegen Portugal opnieuw het noodlot toe, iets waar de bondscoach weinig aan kon doen. Behalve hen vroeger naar de kant halen misschien, wat vooral voor Hazard geldt. Zijn brede selectie had hij dus beter kunnen benutten, maar op de samenstelling van de 26-koppige kern viel overigens evenmin wat aan te merken. Of het moet al de afwezigheid van Marouane Fellaini of zelfs Charles De Ketelaere zijn.
GROEPSGEVOEL
Dat de people manager zulk een bende moeiteloos tot een samenhang geheel kan kneden, wisten we natuurlijk al langer. Ook nu viel er vanuit het Duivelse kamp weer geen onvertogen woord te horen, en trok iedereen van begin tot eind aan hetzelfde zeil. Het lijkt evident, maar andere landen hebben er soms meer last mee. Van bij zijn aanstelling maakte Martinez er echter een prioriteit van om het groepsgevoel aan te wakkeren, een visie die sindsdien meermaals haar vruchten afwierp. Geholpen door de profielen van de zwaargewichten in de kleedkamer uiteraard, die elkaar intussen al jarenlang kennen en samen vele waters doorzwommen. Toch mag het aandeel van de charismatische Catalaan, die naar de buitenwereld toe het achterste van zijn tong veel minder laat zien, niet worden onderschat.
Ook op tactisch gebied heeft Martinez zijn plek in de Belgische voetbalgeschiedenis. Na zijn debuut, een verloren oefenduel tegen Spanje, implementeerde de nieuwe selectieheer een 3-4-3. Een systeem dat de Rode Duivels veel successen opleverde, en dus is het logisch dat Martinez er op dit EK niet aan raakte. Andersom was gekker geweest, al mocht hij tegen Italië toch sneller ingrijpen. Desalniettemin is uitgaan van eigen sterkte op zich verdedigbaar, ware het niet dat de uitschakeling net op dat vlak extra zuur was. Het nummer één van de wereld, een van de gedoodverfde favorieten voor de eindzege, had op geen enkel moment indruk gemaakt. In de kwartfinale slaagde een tegenstander er zelfs voor het eerst sinds lang in om de Belgen niet louter het voetballen te beletten, maar zélf de bal op te eisen.
TACTISCHE ZETTEN
Persoonlijk pleiten wij eveneens voor iets attractiever voetbal, maar vanuit sommige hoeken klinkt de kritiek op de aanpak van Martinez ietwat hypocriet. Vonden velen na de nederlaag tegen de cynische Fransen op het WK immers niet dat de Rode Duivels zelf wat resultaatgerichter moesten worden? Een missie die even leek te kunnen slagen, tot de Italianen op ons pad kwamen. Al mocht het wat ons betreft daarvoor op offensief gebied al een pak meer zijn, en was het tegen Portugal toch ook reeds met de hakken over de sloot. Verdedigend zat het evenwel grotendeels goed op slot. De knappe krul van Lorenzo Insigne terzijde scoorden Yussuf Poulsen en Nicolo Barella enkel na individuele foutjes, wat erop wijst dat de organisatie alleszins op punt stond. Een pluimpje op de hoed van Martinez.
Diens idee om de hoge pressing van de Azzurri vrij laag op te vangen, een dankbare opdracht voor onze defensie op leeftijd, was in se trouwens niet verkeerd. Tenslotte zijn de Belgen dodelijk op de counter, zeker met ook Doku tussen de lijnen. Ei zo na pakte het plan zelfs goed uit, maar De Bruyne en Romelu Lukaku vonden Donnarumma op hun weg. Al wist Italië, dat weliswaar van bij de start met meer intensiteit en aan een hogere versnelling speelde, dan zelf ook al geregeld te dreigen. Na de 1-0 werden de ruimtes te groot om te belopen en kregen onze landgenoten al helemaal geen voet meer aan grond in München. Martinez, die achteraf toegaf dat het niet de bedoeling was om het spel zó fel uit handen te geven, vond er geen antwoord op. Voor zijn beginopvatting valt desalniettemin wat te zeggen.
VERTROUWEN IN MARTINEZ
Sinds het verlies tegen zijn thuisland ging de bondscoach in 60 interlands overigens nog slechts vier keer onderuit: tegen Frankrijk, Zwitserland, Engeland en nu Italië. Het aantal overwinningen tegen toplanden valt echter net zo zeer op één hand te tellen. Brazilië werd verslagen op het WK, Engeland ging er twee keer en nadien nogmaals in de Nations League op de knieën. Aan dat rijtje wordt nu tenminste titelverdediger Portugal toegevoegd, een schrale troost. Net zoals het feit dat de Rode Duivels geen echt blauwtje liepen, en het toernooi enigszins met opgeheven hoofd mogen verlaten. Compleet van de mat werden ze, ondanks de Italiaanse overmacht, nooit gespeeld. Al deed Spanje het wel een pak beter tegen de finalist, die haar plek daar net als Engeland uiteindelijk niet gestolen heeft.
Mede dankzij al deze factoren, gecombineerd met zijn staat van dienst en band met de kleedkamer, redde Martinez zijn vel. Terwijl veel van zijn collega's bij toplanden die hun doelstellingen evenmin waarmaakten onder vuur liggen of zelfs op straat werden gezet, klonken vanuit Tubeke al snel geluiden dat de Spanjaard niet in twijfel wordt getrokken. Terecht, als u het ons vraagt, want het kind na één tegenslag meteen met het badwater weggooien is nooit een goed idee. Akkoord, Martinez maakte fouten op dit EK. Net zoals hij in het verleden af en toe wel eens de bal mis sloeg. Minstens even vaak volgde nadien wel weer een voltreffer, en ook de voorbije weken ging lang niet alles de mist in. Niet overreageren dus, maar met alle neuzen in dezelfde richting op naar Turijn en nadien Qatar. Dat vertrouwen heeft de bondscoach wel verdiend.
